لطفا صبر کنید ...
تعریف بورس
تعریف بورس
در معنای لغوی Bourse کلمه ای فرانسوی است که معنای آن در زبان فرانسه "کیف پول " می باشد.
در هر کشور بخش مالی- اقتصادی آن کشور وظیفه تامین منابع مالی و فعالیت های اقتصادی را بر عهده دارد که به دو بخش تقسیم می شود.
1) بازار پولی که عمدتا توسط نظام بانکی یک کشور اداره می شود و مهمترین فعالیت آن تامین اعتبارات کوتاه مدت است.
2) بازار سرمایه که فعالیت اصلی آن تامین اعتبارات مالی بلند مدت مورد نیاز در فعالیت هایی تولیدی و خدماتی مولد می باشد.
بورس یک نهاد سازمان یافته است که از جمله مراکز عمده و اساسی در بازار سرمایه محسوب می شود و کارکردهای اساسی آن مدیریت انتقال ریسک و توزیع آن ، شفافیت اطلاعات ، کشف قیمت ، ایحاد بازار رقابتی و میتوان گفت مهمترین فعالیت آن جمع آوری سرمایه ها و پس اندازهای کوچک برای تامین سرمایه مورد نیاز فعالیت های اقتصادی است.
بورس کالا
بورس کالا (Commodity Exchange) یک بازار سازمان یافته است که کالای مشخصی را با سازکاری خاص، بطور منظم مورد معامله قرار می دهد. عموما بورس های کالایی را در مقابل بورس های اوراق بهادار و بورس های اسعار تعریف می کنند و یه به عبارت دیگر هر چیزی که در زمینه فلزات و مواد معدنی، انرژی و محصولات کشاورزی مورد مبادله قرارا گیرد، در ردیف بورس کالایی می گنجد.
مهمترین ابزار مورد استفاده در بورس کالا ، قراردادهای آتی (Contract Futurs) و قرارداد اختیار معامله (Contract Option) است. در یک قرارداد آتی که بین خریدار و فروشنده با واسطه گری شرکت مالی کارگذاری منعقد می گردد، نوع کالای مورد معامله ، تاریخی که کالا تحویل داده می شود، قیمت ، مقدار ، مشخصات کالا مانند نوع استاندارد ، شاخص ها و ... نوشته می شود.
در قراردادهای اختیار معمله(برگ اختیار معامله یک نوع اوراق بهادار است) ، دارنده آن حق دارد کالا یا اوراق بهادار خاصی (مانند سهم یک شرکت) را ظرف مدت معینی به قیمت توافقی ، معامله کند که برگ اختیار معامله خود به دو دسته تقسیم می شود.
برگ اختیار خرید و برگ اختیار فروش
پیشینه بورس در جهان
در قرن 15 میلادی، بازگانان و صرافان بلژیکی در شهر ((بروژ)) در خانه مردی به نام (( فن در بورزه (واندر بورس) )) جمع می شدند و به داد و ستد می پرداختند. پس از آن فعالیت هایی که بعدها یعنی در سال1460 بازار متشکلی را شامل شد، از اسم آن مرد بلژیکی اقتباس گشت.
سال ها بعد به دلیل وجود مشکلات مختلف، بازرگانان و کسبه این شهر ، جایگاهی جدید در شهر دیگر از بلژیک به نام آنورس ، تاسیس کردند اما تاریخ اولین بورس بین المللی را تنها می توان تا اوایل قرن هفدهم عقب برد یعنی زمانی که اولین بورس اوراق بهادار دنیا در شهر آمستردام و توسط اولین شرکت چند ملیتی ((کمپانی هند شرقی هلند)) برپا شد. و این شرکت اولین شرکتی بود که سهام منتشر کرد،زیرا این شرکت به مرحله ای رسیده بود که می بایست با اقدام به عرضه ی عمومی، در امور اقتصادی خود تغییر ساختار دهد.
بورس آمستردام در سپتامبر 1602، شش ماه پس از تشکیل شرکت ((کمپانی هند شرقی هلند )) تاسیس شد و از سلسله عوامل موفقیت این کمپانی عبارت بودند از : 50 هزار نفر کارمند غیر نظامی ، ارتش خصوص( مشتمل بر 40 ناو جنگی و 30 ملوان و 10 هزار خدمه) و یک عامل مهمتر گردش که افزانده سود بود.
در این بین بورس باعث شد تا این شرکت بتواند برای رفع نیازهای کوتاه مدتش، اوراق قرضه منتشر کند و به این ترتیب شرکت هایی به مرور زمان استفاده از بازار بورس را در راس فعالیت های خویش قرار دادند تا به امروز که بورس نقش غیر قابل انکار در اقتصاد جهان دارد و شاید محققین نیز هیچگاه تصور نمی کردند کاری که شرکتی در 400 سال قبل ابداع نمود، سراسر دنیا را در بر گیرد.
بورس اوراق بهادار در ایران
اولین ریشه ها در ایجاد بورس اوراق بهادار در ایران به سال 1325 باز می گردد که در این سال دولت وقت ایران از یک کارشناس بلژیکی به نام ((وان لوترفلد)) به همراه یک کارشناس هلندی برای مطالعاتی پیرامون تشکیل بورس اوراق بهادار ایران دعوت به عمل آورد و این دو طرح تاسیس و اساسنامه آنرا تنظیم کردند و در همان سال نیز گروهی کارشناس از جانب بانک ملی به مطالعه این موضوع پرداختند و گزارش کامل در این زمینه تهیه کردند. اما با آغاز جنگ دوم جهانی کارشناسان از ادامه فعالیت بازماندند تا پس از کودتای 28 مرداد 1333 که آرامش نسبی بر ایران، برای اتاق بازگانی، اتاق صنایع و معادن ، بانک مرکزی و وزارت بازرگانی حاکم شد و مجالی پیدا شد تا پیرامون این بازار شرایط تشکیل آن در ایران بررسی هایی بیشتر آغاز گردد.
این گروه فعالیت رسمی و جدی خورد را از سال 1333 آغاز کرد و پس از 12 سال تحقیق و بررسی، در سال 1345، قانون و مقررات تشکیل بورس را تهیه و لایحه مربوطه را به مجلس شورای ملی فرستاد، لالیحه نامبرده در اردیبهشت ماه 1345 تصویب شد اما بدلیل عدم آمادگی بخش صنعتی و بازرگانی، تا 15 بهمن 1346 این سازمان فعالیت رسمی ارائه نداد تا اینکه در این تاریخ با ورود سهام بانک صنعت و معدن، بور فعالیت خورد را آغاز نمود.
و پس از آن شرکت نفت پارس، اوراق قرضه دولتی، اسناد خزانه، اوراق قرضه سازمان گسترش مالکیت صنعتی و اوراق قرضه عباس آباد به تربیب به بورس تهران راه یافتند.
تا پیش از انقلاب اسلامی، در طی 11 سال فعالیت بورس (1357-1346) تعداد شرکت ها و بانک های پذیرفته شده از 6 بنگاه اقتصادی با 6.2 میلیارد ریال سرمایه در سال 1346 به 105 بنگاه با بیش از 230 میلیارد ریال سرمایه در سال 57 اقزایش یافت.
در طی دوران پس از انقلاب در جنگ تحمیلی فعالیت بورس بسیار کاهش پیدا کرد و تعداد موسسه های اقتصادی به 56 شرکت در سال 1367 کاهش یافت. اما با پایان یافتن جنگ تحمیلی و آغاز دوره سازندگی زمینه هایی برای احیای مجدد بورس فراهم شد و تجدید فعالیت های بورس اوراق بهادار یکی از مهمترین ساز و کارهای اجرایی بهسازی اقتصاد ملی به شمار می آمد که با انتقال پاره از وظایف به بخش خصوصی می توانست با جذب نقدینگی جمع آوری منابع پس اندازی سرگردان، به افزایش مشارکت فعالانه بخش خصوصی در فالیت های تولیدی بیانجامد. و پس از آن دولت های وقت با نگاهی آگاهانه در جهت اعتلای فعالیت بورس و افزایش دامنه نقش هی این سازمان تلاش کردند. و در این چند سال اخیر به بخش بورس کالای کشاورزی اهمیتی ویژه داده شده است.
بورس کالای کشاورزی در ایران
ساختار اقتصاد کشاورزی ما از تولید تا مصرف ساختاری قدیمی و فرسوده و ناکارآمد و غیر اقتصادی است که نتوانسته همگام با سایر بخش ها و نیازهای مربوطه رشد و تحول پیدا کند. از این رو این بخش نیازمند بازسازی و تحول اساسی در ساختار ناکارآمدش بود.
بورس کالای کشاورزی می تواند بعنوان راه حلی ساختاری تحولاتی عمیق و مدرن را در بخش کشاورزی صورت دهد و نظام مالی و اقتصادی بخش کشاورزی را تحت تاثیر خود قرار دهد.
بورس کالای کشاورزی پدیده ای نو در اقتصاد کشاورزی و حلقه موثر در نوسازی و اقتصادی کشور توانسته است با فعالیت هایی چون تدوین قوانین و مقررات حاکم بر بازار مبادلات کشاورزی – سامان دهی کارگران – ایجاد اتاق پایاپایی و تالار معاملات تنظیم قواعد استانداردسازی کالاهای عرضه شده ، ساختار بازار سنتی محصولات کشاورزی را اصلاح نماید.
بورس کالای کشاورزی ایران بر اساس قانون استحضاریه ماده 95 قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب سال 79 و ماده 113 قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب سال 80 کل کشور مصوب 7/9/80 مجلس و قانون تاسیس اوراق بهادار 1345، در شهریور 1383 تاسیس گردید.
عدم توسعه یافتگی اقتصاد کشاورزی کشور و همچینین ساختار سنتی و ناکارآمد بازار محصولات کشاورزی باعث عدم بازدهی مناسب و نتایج مورد انتظار در سرمایه گذاری های میلیاردی دو دهه گذشته شده که بورس کالای کشاورزی به عنوان بازاری یکپارچه و سازمان یافته در صدد رفع مشکلات موجود بر آمده و مبادله کالا را آسانتر نموده و با کمک گرفتن از روشهای گوناگون سبب حفظ توسعه ی بخش کشاورزی در سال های آتی خواهد شد.
پس از مطالعات و بررسی های فراوان 10 محصول زعفران،پسته ، نیشکر،جو ، برنج ، عدس ، نخود ، ذرت، سویا ، گلرنگ و کنجاله دانه های روغنی (شامل سویا ، تخم پنبه ، آفتابگردان) مورد تصویب قرار گرفته که در حال حاضر در بورس کالای کشاورزی در حال داد و ستد می باشد همچینین امکان ورود محصولاتی چون پنبه- خرما- زیره سبز- گندم و روغن خام نیز به بورس در دست مطالعه می باشد که پس از تصویب به کالهای متخب افزوده می شوند و با سرمای گذاری هی دولت و رشد قابل ملاحظه ، پیش بینی می شود که بورس کالای کشاورزی در آینده اقتصاد کشاورزی ایران را در مسیر سعودی چشم گیری قراردهد.
منابع:
www.seo.ir :سایت تخصصی سازمان بورس و اوراق بهادار
کلمات کلیدی
