اسفناج:

نوع بهارة آن داراي بذر خاردار گوشه دار تيز و به اسفناج انگليسي معروف است و در اوايل بهار كاشته ميشود و نوع ديگر كه به هلندي معروف است داراي بذرگرد كروي است و خاك بسيار غني ميخواهد و در پاييز كاشته ميشود. اسفناج چون مواد زيادي از خاك مي گيرد لذا خاك مزرعه بايد بسيار غني و پرقوت باشد و بايد كود كافي داده شود. گياه اسفناج در مقابل خشكي و حرارت زياد محيط عاجز است و نامتحمل لذا معمول است كه بيشتر اسفناج را در پاييز مي كارند يعني از تخم اسفناج پاييزه استفاده مي شود، زيرا در اين صورت كمي رطوبت خاك ديگر مسأله اي نيست. بلكه بايد خاك مزرعه زهكش دار باشد كه رطوبت بايد زمستان لطمه اي به گياه نزند و اگر در مواردي از اسفناج تابستانه استفاده مي شود بايد بذر را در زمين سايه دار تازه و مرطوب كاشت و خيلي سنگين مرتباً آبياري كرد كه خشكي به گياه لطمه نزند. در ايران اسفناج بهاره را از اسفند تا خرداد مي توان كاشت و بي درنگ هر 30-15 روز كشت را در قطعات مختلفه انجام داد تا مرتباً برگ تازه اسفناج براي برداشت در مزرعه آماده باشد. اسفناج پاييزه را معمولاً در ماههاي مرداد تا آبان و اغلب پس از برداشت گندم مي كارند و برگ دادن آن از اوائل آذر شروع ميشود و تا فروردين ادامه خواهد داشت

تركيبات شيميايي

از نظر تركيبات شيميايي در برگ اسفناج مقدار قابل ملاحظه اي ويتامين PP يا نيكوتين آميد وجود دارد (ويتامين PP كه نياسين نيز گفته مي شود از گروه ويتامين هاي B است).

بنابراين داروي شفابخش براي بيماري پلاگر است، يعني آنتي پلاگروز خوبي است. پلاگرا بيماري است كه در اثر فقر يا كمي اسيدنيكوتي نيك يا نياسين در بدن انسان عارض مي شود و به صورت ضعف، تشنج، اختلال گوارش و ايجاد لكه هاي قرمزي روي پوست بدن ظاهر مي گردد. به علاوه در اسفناج يد لسيتين و كلروفيل و كاروتن وجود دارد. در برگ هاي اسفناج در حدود 009/0 ميلي گرم در هر يك صد گرم برگ ارسنيك وجود دارد و همچنين 31/0 درصد اكساليك اسيد و مقداري ساپونين در آن يافت مي شود. بارانهاي ممتد مقدار ساپونين اسفناج را كاهش مي دهد. در گياه تازه، مقدار اسيد اكساليك بيشتر است. در اسفناج تازه 934/0 درصد و در گياه خشك اسفناج در حدود 2/8 درصد اسيد اكساليك وجود دارد و با توجه به اين كه اسفناج تازه در حدود 90 درصد آب دارد، زياد بودن مقدار اسيد اكساليك در گياه تازه روشن مي شود.

در تخم جوانه زدن اسفناج و در جوانه هاي آن مقداري آنزيم هاي جنتيوبياز و سلوبياز و ليكناز يافت ميشود در اسفناج ماده اي به نام اسپيناسين وجود دارد كه ترشحات مربوط به هاضمه را تحريك مي كند و به علاوه داراي فوليك اسيد و اسيد فسفوريك و مواد معدني كلسيم و آهن و فسفر است

در هر يك صد گرم برگ اسفناج خام مواد زير وجود دارد:

آب 90 گرم، پروتئين 3 گرم، چربي 3/0 گرم، هيدرات هاي كربن 5/3 گرم، خاكستر 5/1 گرم، كلسيم 93 ميليگرم، فسفر 51 ميلي گرم، آهن 1/3 ميلي گرم، سديم 71 ميلي گرم، پتاسيم 470 ميلي گرم، ويتامين A8100 واحد بينالمللي، تيامين 1/0 ميلي گرم، رايبوفلاوين 2/0 ميلي گرم، نياسين 6/0 ميلي گرم و ويتامين C 51 ميلي گرم به طوري كه ملاحظه مي شود اسفناج از نظر ويتامين A ، B ، C و مقدار آهن غني است.

خواص ـ كاربرد

طبق نظر حكماي طب سنتي اسفناج از نظر طبيعت كمي سرد و تر و تا حدي مي توان گفت كه نه سرد است و نه گرم، بلكه معتدل است. برگ آن خنككننده است و براي كاهش تب و ورم ريه و رودة كوچك نافع است. تخم آن ملين، خنك كننده و براي ورم كبد و يرقان مفيد است.

اگر برگ اسفناج با جو پوست كنده و به اصطلا جو سفيد و روغن بادام شيرين پخته شود، براي سرفههاي خشك و تب هاي گرم اشخاص گرم مزاج مفيد است و اما در مورد سرد مزاجان توصيه اين است كه اسفناج پخته با گوشت پرندة چاق و چرب و برنج و ادويه نظير زنجبيل و هل و دارچين خورده شود.

اسفناج رفع تشنگي مي نمايد و سريع الهضم تر از ساير سبزي هاست و براي درد گلو و ورم ملاز يا ورم لهات (گوشت پاره اي كه از وسط انتهاي كام آويخته است و آن را اوولا نامند) نافع است و آب تخم آن براي درد ناحية قلب و درد احشا (اعضاي داخل شكم) مفيد است. عصارة آن با شكر براي يرقان و سنگ مثانه و اشكال در ترشح ادرار و سوزش مجراي ادرار و درد كمر و سوزاندن اخلاط صفراوي مؤثر و نافع است. ضماد پختة آن براي ورمهاي گرم و بيماري شاش بند كه از حرارت باشد و ضماد آن براي ورمهاي حاصل از گزش زنبور و سرباز كردن دمل مفيد است. مقدار مصرف عصارة اسفناج 10 گرم است. اسفناج چون داراي اكسالات است براي بيماران مبتلا به ورم مفاصل و سنگ هاي صفراوي مناسب نيست.

در چين و مناطق خاور از اسفناج به عنوان بادشكن ] روا[ و ملين ] ايچيمورا[ استفاده مي شود و مادة اسپنياسين ترشحات مربوط به هاضمه را تحريك مي كند ]كاربون و كيمورا [.

غذاهاي اسفناج به منزلهً دارو آش اسفناج كه گشنيز تازه در آن ريخته شده باشد براي سردردهايي كه حادث از اختلال گوارشي و سوء مزاج باشد مفيد است و اگر با آب ليمو يا آب سماق يا آب غوره ترش شود براي سردردهاي ناشي از اختلالات صفراوي خيلي مفيد است. اسفناج پخته كه در كره گاو يا روغن بادام سرخ شد باشد نيز براي سردردهاي حاصله از اختلالات صفراوي خوب است. براي اشخاص مبتلا به سرسامهاي صفراوي پس از 3 روز پرهيز غذايي از شروع بيماري خوردن اسفناج كه با آب پخته و با روغن بادام شيرين آغشته شده باشد نافع است. همچنين براي بيماران مبتلا به سرسام صفراوي اسفناج پخته با كمي شكر و سركه و يا آلو و يا تمر هند كه ترش شود، بسيار مفيد است. اگر آش اسفناج با ماش پوست گرفته و جو سفيد پوست گرفته و روغن بادام شيرين و شيرهً تخم خشخاش پخته شود براي سر سامهاي سوداوي بسيار مفيد است. در مورد اشخاصي كه از بي خوابي رنج مي برند اسفناج را با كدو و برگ كاهو و يك دو برگ خشخاش با گوشت مرغ چاق يا گوشت بز غالهُ پخته و كمي شيرهُ تخم خشخاش وشيرهُ بادام شيرين يا كرهُ گاو مخلوط كرده ميل كنند، براي بي خوابي حاصل از خشكي دماغ مفيد است.

اگر اسفناج را در آب پخته با روغن بادام شيرين يا كره گاو و گوشت بره پخته بخورند براي ماليخوليا مفيد است. اگر ماليخوليا ناشي از گرفتگي هاي كبد باشد اسفناج را به تنهايي و يا با كرفس پخته و بخورند و يا آب اسفناج را گرفته و بياشامند خيلي مفيد است. اگر اسفناج را با جو سفيد و ماش بي پوست پخته بخورند براي اوايل ابتلاي به ذات الجنب و بيماري هاي سينه و ريه وسرفه نافع است.

اگر اسفناج را با آب پختخ با كرهُ گاو يا روغن بادام شيرين سرخ كرده وميل نمايند، غذاي بسيار مناسبي براي اشخاص مبتلا به جنون و قطرب [ نوعي ماليخوليا كه مبتلايان به آن از مردم گريزانند و در گوشه اي منزوي مي نشينند ] و مانياي حادث از سوداي صفراوي كه با حرارت شديد مي باشد، مفيد است.

اسفناج پختهُ ساده را اگر با روغن بادام شيرين آغشته وميل كنند برا ي تشنجهاي ناشي از يبوست مفيد است.

نظري به تحقيقات علمي جديد در مورد خواص درماني اسفناج اسفناج طبق نظر اغلب دانشمندان يكي از گياهاني است كه ظرفيت ضد سرطاني آن خيلي بالا و براي پيشگيري ابتلاي به سرطان به سلطان گياهان معروف است. بنابراين اشخاصي كه سالها اعتياد به سيگار و دخانيات داشته اند از نظر اين خاصيت بايد به خوردن اسفناج توجه خاص مبذول دارند. اسفناج كه از سبزيهاي داراي رنگ سبز تيره است، همراه با هويج درصدر ليست خوراكي هاي ضد سرطان جاي دارد و طبق تحقيقات دانشمندان در كاهش نرخ ابتلاي به سرطان موُثر است، بخصوص در پيشگيري سرطان كولون، سرطان ركتوم، سرطان معده، سرطان پروستات و سرطان حنجره و حلق و سرطان مخاط رحم و سرطان گردن و سرطان مري و به ويژه سرطان ريه نقش والايي دارد. مطالعات علمي نشان مي دهد اشخاصي ك در حد بسيار كم و بندرت از سبزيجات به رنگ سبز تيره ك داراي مقدار زيادي ماده معروف كاروتنوئيد [1][1] هستند و در اين گروه اسفناج در صدر آنها قرار دارد، دو برابر بيشتر از سايرين در معرض خطر ابتلاي به سرطان هستند. و در عين حال تحقيقات علمي نشان مي دهد اشخاصي كه هر روز يك خوراك اسفناجي مي خوردند حتي معتادين به دخانيات خيلي كمتر از ديگران در معرض اين خطر قرار دارند. در هر ده مورد از يازده تحقيق علمي كه در مورد سرطان ريه به عمل آمده است حقايق فوق تاُييد شده است. از جمله تحقيقاتي كه توسط دكتر ريشارد شكل [2][2] كه از نسج شناسان دانشگاه تكزاس است، به عمل آمده نشان مي دهد كه خوراكي هاي داراي مادهُ كاروتن به طور موُثري درنجات معتادان به دخانيات مي دهد از سرطان دخيل است. دانشمند ديگري از محققان دانشگاه جان هاپكينز [3][3] در تحقيقات خود نشان مي دهد اشخاصي كه مقداربتا كاروتن خون آنها زياد است در مقابل ابتلاي به سرطان بسيارمقاوم تر از سايرين هستند. در آزمايش ديگري كه بتازگي محققان در امريكا انجام داده اند، اسفناج را از نظر مواد شيميايي موجود در آن تجزيه كرده اند، مقدار كاروتنوئيد در اسفناج خام 36 ميلي گرم در هر 100 ميلي گرم ـ مي باشد

در حاليككه در هويج خام در هر 100 گرم داراي 14 ميلي گرم مواد كاروتنوئيد است با اين تفاوت كه در هويج قسمت عمده بتاكاروتن است. با اين كه مادهُ بتا كاروتن ماده قطعي موُثر ضد سرطان است ولي با اين حال مواد كاروتنوئيد موجود در اسفناج عملاً نقش بسيار موُثري در اين ماجرا دارند به علاوه اسفناج داراي مقدار زيادي كلروفيل [4][4] است كه آن هم ازمواد داراي ظرفيت بالاي ضد سرطان است.

عده اي از دانشمندان دليل ضد سرطان بودن كلروفيل را به سبب خاصيت آن در متوقف كردن يا به هر حال كند كردن موتاسيونهاي سلولي مي دانند كه از اين طريق از شروع سرطاني شدن سلولها جلوگيري مي شود. در يك مطالعهُ علمي كه دانشمندان در ايتاليا بعمل آورده اند، مشاهد شده است كه اسفناج قدرت چشم گيري در سد كردن و متوقف نمودن پيشروي يكي از مقتدرترين عوامل سرطانزا به نام نيتروزامين [1][5] بين چند خوراك نظير هويج، گل كلم، كاهو، تمشك، عصارهُ اسفناج خام از همه در امر مقابله با نيتروزامين قدرت بيشتري نشان داده است.

دانشمندان ژاپني در سال 1969 نتيجهُ تحقيقاتي را انتشار دادند كه در آن آمده است اسفناج در كاهش كلسترول خون در جانوران اثري زيادي نشان داده و در مطالعات ديگري متعاقب آن دريافتند كه برگ اسفناج موجب تسريع تبديل كلسترول به كوپروستانول [5][6] در بدن مي شود كه بعداً اين ماده دفع خواهد شد.

البته توجه شود مصرف اسفناج در رژيم غذايي براي بهره گيري از خواص فوق و ساير خواص آن براي هر شخص مستلزم مشاوره با پزشك و كارشناس گياه درماني است. زيرا ممكن است براي عده اي خوردن اسفناج به علل خاص فيزيولوژيكي معارض با برخي اختلالات جسمي آنها باشد.

[6][1] .Carotenoid

[7][2] .Dr Rishard shekelle

[8][3] .John Hokins

[9][4] .Chlorophyll

[10][5] . Nitrosmines

[11][6] .Coprostanol

        www.ake.blogfa.com                          www.ake.blogfa.com