آشنايي با انواع آلودگي هوا و تاثيرات مخرب آن:

آشنايي با انواع آلودگي هوا و تاثيرات مخرب آن

هوا اقيانوسي است كه در آن نفس مي كشيم. اين اقيانوس پر نعمت، اكسيژني را كه براي زندگي به آن نيازمنديم فراهم مي كند. اجزاي اين اقيانوس، نيتروژن، اكسيژن، بخار آب و ديگر گازها هستند. فعاليت هاي انساني ، ميهمانان ناخوانده ديگري را به اين اقيانوس تحميل مي كند. اين ميهمانان ناخوانده ذرات معلقي هستند كه برخي از آنها مي توانند زندگي انسان را تهديد كنند.

در حال حاضر چند عامل اصلي آلوده كننده هوا و اثرات ناشي از آن شناخته شده است. اين عوامل به ترتيب مه دود، باران هاي اسيدي، تاثيرات گازهاي گلخانه اي و سوراخ هاي موجود در لايه ازن هستند. هركدام از اين عوامل به تنهايي مي توانند زندگي هر انساني را به خطر بيندازند.

يكي از عوامل آلاينده هوا رها شدن ذرات معلق ناشي از سوختن سوخت هاي فسيلي ست. دود موتورهاي ديزلي يكي از بهترين نمونه هاي اين ذرات معلق است. اين ذرات بسيار ريزتر از آنچه كه به نظر مي رسند هستند؛ به گونه اي كه اندازه آنها در حدود 5/2ميكرون است. گاهي اوقات به اين نوع آلودگي، آلودگي كربن سياه هم گفته مي شود. خروجي سوخت سوزانده شده در موتور خودروها، خانه ها و مراكز صنعتي عمده ترين منابع توليد  كربن سياه هستند.

تعريف آلودگي هوا :

آلودگي هوا به وجود هر ماده اي در هوا كه ميتواند براي انسان يا محيط او مضر باشد اطلاق مي گردد. آلاينده ها ممكن است طبيعي و يا ساخته دست بشر باشند و ممكن است به اشكال مختلف ذرات جامد يا قطرات مايع يا گاز باشند كه بالغ بر 180 آلاينده مي باشند . به طور كلي مي توان آلودگي هايي را كه در هوا وجود دارد به دو دسته آلودگي هاي بيروني و آلودگي هاي دروني تقسيم كرد.

آلودگي هاي بيروني :

بزرگترين منبع آلاينده بيروني هوا، مه دود است. مه دود ثمره واكنش هاي شيميايي آلاينده هاي مختلف هواست كه اين تركيبات عمدتا خروجي خودروها و مراكز صنعتي هستند. از آنجا كه اين تركيبات غالبا در مراكز شهري يافت مي شوند، مناطق شهري، مركز پيدايش و تجمع مه دود است. اين پديده بيشتر در ماه هاي گرم سال اتفاق مي افتد.

در هر شهري عوامل آلاينده هوا بسته به شرايط جغرافيايي و بافت شهري متفاوت است، با اين حال معمولا آلودگي هوا مي تواند به صورت بالقوه در هر منطقه اي اتفاق بيفتد.

يكي ديگر از آلاينده هاي مهم هوا باران هاي اسيدي هستند. وقتي كه يك آلاينده هوا مثل اسيد‍ سولفوريك در هوا با قطرات آب تركيب مي شود، باران يا برفي كه بر اثر اين بخار آب بر زمين باريده مي شود به اصطلاح اسيدي مي شود. اثرات اين باران در محيط زيست مي تواند بسيار خطرناك باشد. اين باران با صدمه رساندن به برگ گياهان آنها را از بين مي برد، خاك را سمي مي كند و خواص شيميايي رودخانه ها و درياچه ها را تغيير مي دهد. اين صدمات در نهايت باعث از بين رفتن درختان، حيوانات، ماهي  ها و حيات وحش مي شود.

عامل مهم و نگران كننده ديگر آلودگي هوا در دسته آلاينده هاي بيروني، اثرات گلخانه اي هستند. اين اثرات هرچند كمتر شناخته شده اند، اما به مراتب خطرناك تر از ديگر عوامل آلاينده هوا هستند. اين اثرات باعث افزايش گاز دي اكسيد كربن مي شوند. پيشتر گياهان زمين مي توانستند ميزان دي اكسيد كربن موجود در هوا را به اكسيژن تبديل كنند، اما با افزايش بسيار زياد دي اكسيد كربن و از طرفي از بين رفتن جنگل هاي زمين به ويژه در آمازون دي اكسيد كربن روز به روز بيشتر مي شود. ملموس ترين اثر افزايش دي اكسيد كربن گرم شدن زمين است. اين پديده در حال حاضر بزرگترين نگراني زيست محيطي جامعه بشري ست كه فكري در مورد آن نشده است و مي توان به جرات گفت روزي تمامي جنبه هاي زندگي او را تحت تاثير قرار خواهد داد.

عامل ديگر در افزايش آلودگي هوا، سوراخ شدن لايه ازن است. اين سوراخ بر اثر خروج گازهاي شيميايي(CFC) مخرب به وجود آمده اند و طبيعتا اين گازها را هيچ كس ديگر به جز انسان توليد نكرده است. لايه ازن وظيفه دارد اشعه هاي خطرناك مادون بنفش نورخورشيد را دفع كند. وجود هر سوراخي به هر اندازه در اين سپر محافظ، باعث رسيدن ميزان زيادي اشعه مادون بنفش به سطح زمين مي شود كه اين اشعه باعث از بين رفتن گياهان و پوشش هاي گياهي و همچنين سرطان پوست در انسان مي شود.

آلودگي هاي دروني :

بسياري از مردم بيشتر اوقات زندگي خود را در حدود 80 تا 90 درصد در محيط هاي سربسته زندگي مي كنند. ما در جاهايي كار مي كنيم، مطالعه مي كنيم، غذا مي خوريم و مي خوابيم كه جريان هوا در آنها محدود و بسته است. به همين خاطر برخي عقيده دارند آلودگي موجود در محيط هاي بسته خطرناك تر از آلودگي بيرون از منازل است و اثرات بيشتري بر سلامت انسان دارد.

منابع آلودگي دروني بسيار زياد هستند. دود سيگار، دستگاه هاي گرم كننده و بخار ناشي از مصالح ساختماني، رنگ و اثاثيه و... برخي از منابع آلاينده  محيط هاي بسته هستند. از ديگر آلاينده هاي دروني منازل مي توان به گاز راديو اكتيو رادون اشاره كرد كه به وفور در اكثر زيرزمين هاي منازل پيدا مي شود. ميزان آلودگي دروني، بسيار بيشتر از آلودگي بيروني ست به طوري كه بنا به آمار منتشر شده از سوي موسسه منابع هواي كاليفرنيا، آلودگي دروني 25 تا۶۲ درصد بيشتر از آلودگي بيروني ست و مي تواند صدمات بهداشتي جبران ناپذيري به بار آورد.

منابع انتشار آلاينده هاي هوا:

منابع آلوده كننده هوا به دو قسمت طبيعي و مصنوعي تقسيم بندي مي شود.

1- منابع طبيعي :

- فعاليت هاي آتشفشانها و آتش سوزي جنگل ها

- گرد و غبار طبيعي

- دود و مونواكسيد كربن ناشي  از آتش سوزي ها

- گاز رادون ناشي از كاني هاي زمين

- درختان كاج كه تركيبات آلي را از خود متصاعد مي كنند.

2- منابع مصنوعي :

وسايل نقليه موتوري مشكلي اساسي هستند كه دي اكسيد نيتروژن كه مهمترين آلوده كننده هوا است را توليد مي كنند .ساير منابع مصنوعي آلوده كننده هوا عبارتند  زغال سنگ سوزها ، صنايع مختلف آلودگيهاي ناشي از سوزاندن بقاياي كشاورزي و ...

آلاينده ها ي هوا :

تركيبات آلوده كننده هوا به دو قسمت گازها و ذرات جامد تقسيم مي شوند :

1- ذرات جامد :

ذرات كوچك و جامد براساس اندازه تقسيم مي شوند و عبارتند از: pm10  و pm2/5 . دسته اول  ذراتي كه داراي قطر كمتراز 10 ميكرومتر هستند و دسته دوم ذراتي كه  داراي قطر كمتر از 5/2 ميكرومتر هستند . ذرات با قطر كمتر از 5/2 ميكرومتر براي سلامتي زيانبارترند .

2- گازها :

شامل مونواكسيد كربن ، دي اكسيد نيتروژن ، دي اكسيد گوگرد ، هيدروكربن ها ، ازن و ...  مي باشند . 

آلودگي هوا در منازل :

دي اكسيد كربن يك گاز آلوده كننده هوا نيست  ولي همواره به عنوان يك عامل مهم در بررسي كيفيت هواي منازل مورد توجه قرار گرفته است و به عنوان شاخص كيفيت هوا لحاظ مي شود .  افراديكه در معرض اين هوا قرار مي گيرند ، دچار خستگي - عدم رضايت و عدم تمركز مي گردند . مواد و مصالح ساختماني مثل رنگ ها بخصوص رنگهاي با تركيبات سربي ، حشره كش ها و اسپري فرمالدئيـــد نيز مي توانند باعث آلودگي هوا در منازل گردد.

اثرات آلودگي بر سلامتي :

آلودگي مي تواند باعث صدمات بلند مدت و كوتاه مدت شود.  آلودگي بر افراد زيادي تاثير مي گذارد، اما در اين ميان كودكان و افراد سالخورده صدمات بيشتري را از ناحيه آلودگي هوا متحمل مي شوند. افرادي هم كه داراي بيماري هاي قلبي و ريوي هستند ديگر قربانيان عمده آلودگي هوا هستند.

اثرات كوتاه مدت آلودگي، سوزش چشم ها، بيني و گلو و التهاب اجزاي ريوي نظير برونشيت هستند. سردرد، حالت تهوع و واكنش هاي آلرژيك هم از ديگر اثرات افزايش آلودگي هوا هستند. اين اثرات كوتاه مدت هم مي توانند بسيار خطرناك باشند، به گونه اي كه در فاجعه مه دود لندن در سال 1952 حدود چند هزار نفر فقط در عرض چند روز بر اثر آلودگي جان باختند. اثرات مخرب بلندمدت آلودگي هوا بسيار خطرناك هستند. اين اثرات را مي توان بيماري هاي عروقي، سرطان ريه و حتي صدمه به مغز، كليه و كبد دانست. اين صدمات بلندمدت در حال حاضر يكي از بزرگترين نگراني هاي بهداشتي مسئولان و مردم در سراسر دنياست و هر ساله در جهان افراد بسياري بر اثر آلودگي هوا جان خود را از دست مي دهند، به گونه اي كه فقط در آمريكا سالانه نيم ميليون نفر بر اثر آلودگي هوا جان مي بازند.

آلودگي هوا، هرچه كه باشد چه بيروني و چه دروني مي تواند ضايعات اسفناكي به همراه داشته باشد، به همين خاطر كاهش يا جلوگيري از به وجود آمدن آنها طي چندسال گذشته مورد توجه بسياري از كشورها قرار گرفته است . آژانس حفاظت از محيط زيست (EPA) در آمريكا كيفيت هوا را كنترل مي كند و وضعيت آن را گزارش مي دهد. به علت تلاش هاي اين آژانس، وضعيت هواي آمريكا در 20 سال گذشته بسيار بهبود يافته است. آژانس حفاظت از محيط زيست با همكاري هيئت هاي كنترل وضعيت هوا، ميزان آلودگي هوا را در بسياري از شهرهاي بزرگ و مناطق روستايي اندازه گيري مي كنند.

حفاظت با آلودگي هوا:

در روزهايي كه اخبار و راديو تلويزيون و روزنامه ها هوا را در شرايط  بحراني اعلام مي كنند اين خبر به شما كمك مي كند كه خود را  از آلودگي هوا محافظت كنيد . AQI  ( يا شاخص كيفيت هوا ) يك شاخص براي گزارش كيفيت هواي روزانه مي باشد . AQI با اندازه گيري آلاينده هايي چون  ازن ، منواكسيد كربن ، دي اكسيد گوگرد ودي اكسيد نيتروژن و گردوغبار ( ذرات معلق 10-Pm ) محاسبه مي شود .

وضعيت شاخص استاندارد آلودگي(PS.I) :

پاك  50-0

سالم  100-50

ناسالم  200-100

بسيار ناسالم  300-200

خطرناك  300و بیشتر

        www.ake.blogfa.com                          www.ake.blogfa.com