هزينه هاي سفارش كار

   سيستم هزينه هاي سفارش كار در شركت هايي مورد استفاده قرار مي گيرد كه هر محصول مشابه به طور اساسي با هم تفاوت داشته و بر طبق مشخصات دريافتي از مشتريان يا دستور ساخت توليد شود .يك سفارش ممكن است براي يك واحد محصول مانند ساخت يك پل يا يك گروه محصول مشابه مانند ساخت 200عدد از يك صندلي باشد ،شركت هايي كه از سيستم هزينه يابي سفارش كار استفاده مي كنند عبارتند از :

   شركت هاي پيمانكاري ،كشتي سازي ،هواپيما سازي ،توليد اثاثيه و چاپخانه ها.از شركت هايي كه داراي محصولات مختلف مي باشند و توليد آنها به شكل چرخه محصول مشابه و متناوب صورت مي گيرد مي توان از سيستم هزينه يابي سفارش كار استفاده نمود.به طور كل در يك كارخانه توليد اثاثه ممكن است در مدت يك ماه در ده روز اول 500عدد صندلي در ده روز دوم ماه 300عدد ميز و در ده روز سوم ماه 250دست مبل راحتي توليد نمود .در چنين شرايطي هر گروه محصول مشابه را مي توان به عنوان يك سفارش تلقي نمود .در سيستم هزينه يابي سفارش كار هزينه هاي توليد(مواد مستقيم ،كار مستقيم و سربار كارخانه) هر سفارش تعيين گردد.

   در شكل زير سيستم هزينه يابي سفارش كار را نشان مي دهد .ميانگين قيمت تمام شده يك واحد هر سفارش به قرار زير محاسبه گرديده:

         

    قيمت تمام شده هر سفارش = ميانگين قيمت تمام شده بايك واحد هرسفارش

                      تعداد سفارش

سيستم هزينه يابي مرحله اي:

   هزينه يابي مرحله اي سيستمي است ،براي اندازه گيري و گزارش قيمت تمام شده محصولات مشابهي كه توليد آنها يك سري عمليات توليدي يكنواختي به صورت انبوه و پيوسته صورت مي گيرد.،مانند دايره تراشكاري يا مونتاژ ،معمولاً يك واحد محصول از دو يا چند دايره يا مركز هزينه عبور مي كند تا به انبار كالاي ساخته شده برسد .در هزينه يابي مرحله اي ،هزينه هاي توليد (مواد مستقيم ،كار مستقيم،سربار كارخانه) هر دايره به حساب موجودي كالاي در جريان ساخت همان دايره منظور مي شود . نمونه صنايعي كه از سيستم هزينه يابي مرحله اي استفاده مي نمايند عبارتند از:صنايع كاغذ ،فولاد و شيميايي.

روشهاي هزينه يابي محصول:

   هر دو سيستم هزينه يابي سفارش كار و مرحله اي به سه روش واقعي،نرمال و استاندارد قابل اجرا مي باشند.روشهاي هزينه يابي واقعي ،نرمال و استاندارد را مي توان به صورت هزينه يابي متغير (مستقيم) و جذبي اعمال نمود كه به صورت شكل زير خلاصه گرديده است:

                                        

  روشهاي هزينه يابي محصول

هزينه يابي متغير(مستقيم)   هزينه يابي واقعي   هزينه يابي نرمال   هزينه يابي استاندارد

    مواد مستقيم                      واقعي                  واقعي                   استاندارد

    كار مستقيم                        واقعي                  واقعي                   استاندارد

    سربار متغير كارخانه          واقعي                بر آورد شده           استاندارد  

   سربار ثابت كارخانه(1)           _                          _                        _

هزينه يابي جذبي

   مواد مستقيم                       واقعي                  واقعي                  استاندارد

   كار مستقيم                        واقعي                  واقعي                   استاندارد

   سربار متغير كارخانه          واقعي                بر آورد شده            استاندارد

   سربار ثابت كارخانه           واقعي                 بر آورد شده           استاندارد

*

(1)در هر دوره به حساب سود و زيان منظور مي شود.

ثبت هاي حسابداري در سيستم هزينه يابي سفارش كار:هزينه يابي واقعي

                                                      ريال             ريال             ريال

1)موجودي مواد اوليه                                            **

                 بستانكاران                                                             **

بابت خريد مواد اوليه

2)موجودي كالاي در جريان ساخت                          **

               سفارش100                      **

               سفارش200                      **

               سفارش300                      **

   كنترل سربار كارخانه                                         **

                مواد غير مستقيم               **

                 موجودي مواد اوليه                                                  **

بابت تعداد مستقيم و مواد غير مستقيم مصرف شده

3)كنترل حقوق و دستمزد                                       **

                  وزارت اقتصاد و دارايي                                            **

                  سازمان تأمين اجتماعي                                            **

                  بانك                                                                     **

بابت حقوق ____ ماه

4)مو جودي كالاي در جريان ساخت                                            **

                       سفارش 100            **

                       سفارش200             **

                       سفارش300             **

كنترل سربار كارخانه                                             **

                    كار غير مستقيم            **

                    كنترل حقوق و دستمزد                                         **

بابت منظور نمودن هزينه كار مستقيم و هزينه كار غير مستقيم به سفارشات سربار كارخانه

 

                                                       ريال                ريال              ريال

5)كنترل سربار كارخانه                                             **

             استهلاك                               **

             بيمه                                     **

             ساير                                   **

                  بستانكاران                                                                 **

                  پيش پرداخت ها                                                          **

                  ذخيره و استهلاك                                                       **

بابت هزينه هاي سربار انجام شده

6)موجودي كالاي در جريان ساخت                             **

               سفارش 100                     **

              سفارش 200                      **

              سفارش 300                      **

                  كنترل سربار كارخانه                                                 **

بابت منظور نمودن هزينه هاي سربار كارخانه به سفارشات

7)موجودي كالاي ساخته شده                                   **

                 موجودي كالاي در جريان ساخت                                 **

             سفارش 100                      **

             سفارش 200                      **

بابت قيمت تمام شده سفارشات تكميل شده

8)قيمت تمام شده كالاي فروش رفته                          **

                         موجودي كالاي ساخته شده                               **

                    سفارش 100               **

بابت قيمت تمام شده سفارشات كالاها ي فروش رفته

   در پايان دوره مالي به قيمت تمام شده كالاي فروش رفته به حساب سود و زيان بسته مي شود .صورت قيمت تمام شده كالاي ساخته شده و فروش رفته به نحوه محاسبه قيمت تمام شده كالاي ساخته شده و قيمت تمام شده كالاي فروش رفته را نشان مي دهد.اين صورت در

واقع حسابهاي صنعتي را در يك دوره حسابداري تجزيه و تحليل مي نمايد . صورت قيمت تمام شده كالاي ساخته شده و فروش رفته در پايان دوره حسابداري صنعتي تهيه مي گردد.

مثال:

شركت توليدي يزد داراي سيستم هزينه يابي سفارش كار مي باشد . موجودي هاي اول فروردين ماه 13xx به شرح زير است:

موجودي مواد اوليه                          100000

م.كالاي در جريان ساخت سفارش110

             مواد مستقيم                     1400000

             كار مستقيم                       2200000

             سربار كارخانه                  2500000                   

                                                    6100000

م.كالاي ساخته شده(سفارش110)      9000000

شركت طي فروردين ماه در سفارشي به شماره هاي120_130 دريافت نموده است . مواد اوليه خريداري شده و مصرف شده طي فروردين ماه به شرح زير مي باشد:

    مواد اوليه خريداري شده                  6000000

    مواد اوليه مصرف شده:

                مواد مستقيم

                سفارش120                      2400000

                سفارش130                       1600000              

     جمع                                              4000000

                                                        2000000                                                  

حقوق و دستمزد بر اساس كارت ساعت كاركرد كارگران و ليست حقوق فروردين ماه به قرار زير خلاصه شده است:

كار مستقيم

     سفارش 110              1000000

     سفارش 120               4000000

     سفارش 130               3000000

جمع                                 8000000                  3000000      

ساير هزينه هاي سربار كارخانه طي فروردين ماه 7200000 ريال بوده بر مبناي تسهيم سربار واقعي كارخانه بين سفارشات هزينه كار مستقيم مي باشد . در فروردين ماه سفارشهاي 120،110،تكميل و سفارش110،100 تحويل مشتريان شده است.

مطلوبست:1. ثبت عمليات فوق در دفتر روزنامه و انتقال آهنا به حساب هاي دفتر كل

              2. تهيه كارت هزينه سفارش (به شكل T)

              3. تهيه قيمت تمام شده كالاي ساخته شده و فروش رفته براي ماه منتهي به 31

                 فروردين 13XX

1)موجودي مواد اوليه      6000000

               بستانكاران                6000000

                                                          ريال           ريال                ريال                   

2)موجودي كالاي در جريان ساخت                         4000000

                             سفارش 120       2400000

                             سفارش 130       1600000

  كنترل سربار كارخانه                                          200000

                             مواد غير مستقيم   200000

                       موجودي مواد اوليه                                             4200000

3)كنترل حقوق و دستمزد                                        11000000

                  حسابهاي مختلف                                                      11000000

 4)موجودي كالاي در جريان ساخت                        8000000

                        سفارش 110              1000000

                        سفارش 120               4000000

                        سفارش 130               3000000

   كنترل سربار كارخانه                                          3000000

                       كار غير مستقيم            3000000

                    كنترل حقوق و دستمزد                                           11000000

5)كنترل سربار كارخانه                                          7200000

                  حسابهاي مختلف                                                      7200000    

                                                       ريال                  ريال                  ريال 

6)موجودي كالاي در جريان                                        10400000

             سفارش 110                      1300000

             سفارش 120                       5200000

             سفارش 130                       3900000

                كنترل سربار                                                                    10400000

7)موجودي كالاي ساخته شده                                      200000000

                   موجودي كالاي در جريان ساخت                                      200000000

                سفارش 110                    8400000

               سفارش 120                     11600000

8)قيمت تمام شده كالاي فروش رفته                             17400000

                    موجودي كالاي ساخته شده                                           17400000

 

قيمت تمام شده سفارشات فروش رفته

                     سفارش 100                 9000000

                     سفارش 110                  8400000

                                                        17400000  

مطلوبست(2)

 

 

 

 

شركت توليدي يزد

صورت قيمت تمام شده كالاي ساخته شده و فروش رفته

براي سال مالي منتهي به31 فروردين 13xx    (ارقام به هزار ريال)

موجودي كالاي در جريان ساخت اول                                                                6100

اضافه مي شود:هزينه هاي توليدي انجام يافته طي فروردين ماه:

مواد مستقيم:

موجودي مواد اوليه1/1/13xx                       1000

+خريد مواد اوليه                                         6000

مواد اوليه آماده براي مصرف                        7000

- موجودي مواد اوليه در 31/1/13xx             2800

مواد اوليه مصرف شده                                 4200

- مواد غير مستقيم مصرف شده                     200

مواد مستقيم مصرف شده                                                      4000

كار مستقيم                                                                          8000

سربار كارخانه                                                                     10400

جمع هزينه هاي توليدي انجام يافته طي فروردين ماه                                          22400

قيمت تمام شده كالاي در جريان ساخت طي فروردين ماه                                    28500

- موجودي در جريان ساخت در 31/1/13xx                                                    8500

قيمت تمام شده كالاي ساخته شده طي فروردين                                                 20000

+موجودي كالاي ساخته شده در 1/1/13xx                                                      9000

قيمت تمام شده كالاي آماده براي فروش                                                           29000

- موجودي كالاي ساخته شده در31/1/13xx                                                    11600

قيمت تمام شده كالاي فروش رفته                                                                    17400

سيستم هزينه يابي سفارش كار(گردش حسابهاي صنعتي _ هزينه يابي نرمال)

   در سيستم هزينه يابي سفارش كار ، گردش حسابهاي صنعتي براي تبديل مواد مستقيم به محصول تكميل شده يا استفاده از روش هزينه يابي نرمال هزينه هاي مواد مستقيم و كار مستقيم واقعي مي باشند ولي سربار كارخانه بر اساس نرخي كه در ابتداي دوره مالي تعيين شده به حساب موجودي كالاي در جريان ساخت منظور مي شود . علت استفاده از نرخ از پيش تعيين شده سربار كارخانه اين است كه اولاً امكان دارد كه هزينه هاي واقعي سربار كارخانه تا پايان دوره حسابداري صنعتي مشخص نگردد.ثانياً ممكن است بعضي از هزينه هاي سربار كارخانه ماه به ماه به طور قابل ملاحظه اي تغيير نمايد .مانند تعمير ماشين آلات كه ممكن است هر دو ماه يك بار صورت گيرد.استفاده از سربار واقعي كارخانه در هر ماه باعث تغيير قيمت تمام شده يك واحد محصول مي شود . بنابراين به منظور تعيين به مرجع اطلاعات مربوط به هزينه يابي محصول به حد اقل رسانيدن تغييرات هزينه هاي سربار كارخانه ،نرخ از پيش تعيين شده سربار كارخانه از ابتداي دوره مالي محاسبه مي گردد. در سيستم هزينه يابي سفارش كار به علت اينكه قيمت تمام شده هر سفارش را بايد پس از تكميل آن محاسبه نموده استفاده از نرخ از پيش تعيين شده سربار كارخانه ضرورت بيشتري مي يابد.

*در هزينه يابي نرمال ، هزينه هاي واقعي سربار كارخانه در حساب (كنترل سربار كارخانه) ثبت مي گردد. و براي ثبت سربار جذب شده كارخانه از حساب سربار جذب شده كارخانه استفاده مي شود . سربار جذب شده كارخانه هب بدهكار حساب موجودي كالاي در جريان ساخت و بستانكار حساب سربار جذب شده كارخانه منظور مي شود.

   رابطه زير محاسبه سربار جذب شده كارخانه را نشان مي دهد:

              نرخ از پيش تعيين شده سربار كارخانه*مبناي واقعي=سربار جذب شده كارخانه

 

هزينه يابي مرحله اي:

   هزينه يابي مرحله اي سيستمي است ، براي اندازه گيري و گزارش قيمت تمام شده محصولات مشابهي كه توليد آنها در يك سري عمليات توليدي يكنواخت به صورت انبوه و پيوسته صورت مي گيرد . در هزينه يابي مرحله اي تأكيد اصلي بر روي دايره يا مركز هزينه مي باشد در هر دايره يا مركز هزينه عمليات توليدي مختلفي صورت مي گيرد.مانند:دايره تراشكاري يا مونتاژ معمولاً يك واحد محصول از دو يا چند دايره يا مركز هزينه عبور مي كند تا به انبار كالاي ساخته شده برسد . در هزينه يابي مرحله اي هزينه هاي توليد(مواد مستقيم ، كار مستقيم و سربار كارخانه ) هر دايره به حساب موجودي كالاي در جريان ساخت همان دايره منظور مي شود . و گزارش هزينه توليد براي هر دايره در پايان دوره مالي معين(هفتگي يا ماهانه) تهيه گردد.نمونه صنايعي كه از سيستم هزينه يابي مرحله اي استفاده مي كنند، عبارتند از :صنايع كاغذي ، فولادي و شيميايي

(مراحل تهيه گزارش هزينه توليد)

*براي تهيه كردن گزارش هزينه توليد بايد پنج مرحله به شرح زير صورت گيرد:

1. تهيه جدول مقدار توليد

2. محاسبه مقدار توليدي بر حسب معادل آحاد تكميل شده

3. خلاصه كردن جمع هزينه هاي قابل تخصيص كه شامل قيمت تمام شده موجودي كالاي در جريان ساخت اول دوره و هزينه هاي انجام يافته طي دوره (مواد مستقيم، كار مستقيم، سربار كارخانه)مي باشد.

4. محاسبه قيمت تمام شده يك واحد

5.محاسبه قيمت تمام شده واحدهاي تكميل شده و قيمت تمام شده موجودي كالاي در جريان ساخت پايان دوره.

سيستم هزينه يابي مرحله اي

موجودي كالاي در جريان ساخت:

*معادل آحاد تكميل شده:

   مفهوم معادل آحاد تكميل شده اساس هزينه يابي مرحله اي مي باشد در اكثر موارد براي كليه واحدهايي كه طي دوره عمليات توليدي بر روي آنها صورت مي گيرد ،تكميل نمي گردند. بدين معني كه بعضي از آنها در پايان دوره تكميل نشده باقي مي مانند.در اينگئنه موارد بخشي از هزينه هاي توليد بايد در واحدهاي در جريان ساخت پايان دوره تخصيص يابد بنابراين ،جهت تعيين قيمت تمام شده يك واحد جمع هزينه هاي قيد شده را فقط نبايد بر روي واحد هاي تكميل شده تقسيم نمود.بلكه واحدهاي تكميل نشده پايان دوره نيز بايستي در محاسبات منظورگردد . بدين منظور بايد واحدهاي در جريان ساخت پايان دوره را بر حسب واحدهاي تكميل شده بيان نمود.

   قبل از محاسبه معادل آحاد تكميل شده درجه تكميل موجودي كالاي در جريان ساخت بايد تعيين گردد. در بعضي از صنايع انجام اين كار ايجاد اشكال نمي نمايد.اما در صنايعي كه امكان تعيين دقيق درجه تكميل موجودي كالاي در جريان ساخت نباشد،آنرا بايد بر آورد نمود.

   اگر فرض كنيم در يك دايره توليدي موجودي كالاي در جريان ساخت اول دوره وجود نداشته باشد و طي دوره به روي 990 واحد عمليات توليدي صورت گيرد.وكليه 990 واحد تكميل شوند،معادل آحاد تكميل شده مساوي990 واحد مي باشد.اكنون مثال فوق را كمي تغيير داده و فرض مي كنيم كه از 990 واحدي كه وارد دايره توليد شده 890 واحد آن تكميل گرديده و در پايان دوره 100 واحد از آن  لحاظ مواد مستقيم و كار مستقيم و سربار كارخانه 4/1 تكميل باشد.معادل آحاد تكميل شده را مي توان با استفاده از رابطه زير محاسبه نمود:

]درصد تكميل*م.كالاي در جريان پايان دوره[+واحدهاي تكميل شده=معادل آحادتكميل شده

بنابراين :

 

                                             جدول مقدار توليد                         معادل آحاد تكميل شده

                                                   واحد

موجودي كالاي در جريان ساخت

اول دوره                                        0

واحدهايي كه طي دوره اقدام به

توليد شده                                      990

                                                   990

موجودي كار در جريان ساخت

پايان دوره                                    100                             (4/1*100)==25

واحدهاي تكميل شده                       890                                          890         

                                                   990                                           915

در جدول مقدار توليد رابطه زير هميشه بر قرار مي باشد:

در دايره اول قيمت تمام شده يك واحد به قرار زير محاسبه مي گردد:

قيمت تمام شده يك  +  قيمت تمام شده يك  +  قيمت تمام شده يك واحد = قيمت تمام شده  

واحد سربار كارخانه    واحد كار مستقيم          مواد مستقيم                    يك واحد

   روش ميانگين موزون معادل آحاد تكميل شده را مي توان با استفاده از فرمول زير محاسبه كرد:

موجودي كالاي در جريان ساخت  +   واحدهاي تكميل شده  =  معادل آحاد تكميل شده

            پايان دوره                                       100%

(در درصد تكميل ضرب شود)                                                              (روش اول

   در روش ميانگين موزون معادل آحاد تكميل شده مربوط به كل كار انجام يافته تا پايان دوره مي باشد كه شامل كار انجام يافته در دوره جاري و كار انجام يافته در دوره قبل به روي كالاي در جريان ساخت دوره مي باشد.معادل آحاد تكميل شده براي هر يك از عوامل هزينه توليد به طور جداگانه محاسبه مي گردد.

م.در جريان  + م.در جريان  + واحدهايي كه در طي  + م.كالاي در جريان = معادل آحاد 

ساخت اول      ساخت پايان    دوره تكميل شده اند     ساخت اول دوره      تكميل شده

دوره                    *                                                        *  

    *                در صد تكميل                                  در صد تكميل شده در اين دوره

در صد تكميل                                        كار انجام يافته دوره جاري

شده دوره قبل

كار انجام يافته دوره قبل

   محاسبات مربوط به تهيه گزارش هزينه توليد دايره دوم به روش ميانگين موزون:

در دايه دوم يا هر دايره كه واحد تكميل شده دايره اول به آن منتقل مي شود ، قيمت تمام شده يك واحد براي مواد مستقيم ، كار مستقيم و سربار كارخانه دقيقاً مانند دايره اول محاسبه مي گردد. واحدهايي كه از دايره اول به دايره دوم منتقل مي گردد داراي هزينه هاي انتقالي از دايره اول مي باشد . در دايره دوم قيمت تمام شده يك واحد براي هزينه هاي انتقالي نيز محاسبه مي گردد.

   هزينه هاي انتقالي در            هزينه هاي انتقالي در موجودي            قيمت تمام شده يك

   دوره جاري                  +    كالاي در جريان ساخت اول دوره  =  واحدهزينه هاي انتقالي

   واحد هاي تكميل شده   +    واحدهاي در جريان ساخت پايان دوره

                                  يا

   هزينه هاي انتقالي  +    هزينه هاي انتقالي در موجودي

   در دوره جاري            كالاي در جريان ساخت اول دوره

   واحد هاي اضافه  +  واحدهاي انتقال يافته + واحدهاي در جريان

                               به دايره در دوره جاري       ساخت اول دوره

   در دايره دوم قيمت تمام شده يك واحد به قرار زير محاسبه مي گردد:

قيمت تمام شده  +  قيمت تمام شده يك واحد  +  قيمت هاي تمام شده   +   قيمت تمام شده = قيمت تمام شده

يك واحد سربار      كار سيستم                       يك واحد مواد مستقيم     يك واحد انتقالي     يك واحد

*ميانگين موزون و اولين صادره از اولين وارده FIFO   

   در سيستم هزينه يابي مرحله اي در صورت موجودي كالاي در جريان ساخت ابتداي

دوره براي تعيين قيمت تمام شده واحدهاي تكميل شده و واحدهاي در جريان ساخت پايان دوره از روش زير مي توان استفاده نمود:

   1 _ ميانگين

   2 _ FIFO

1)ميانگين :

   در هزينه يابي ميانگين ، قيمت تمام شده موجودي كالاي در جريان ساخت اول دوره به عوامل تشكيل دهنده هزينه هاي توليد تفكيك و با هزينه هاي انجام يافته طي دوره جمع مي شود ، تا كل هزينه هاي مواد ، دستمزد ، سربار به دست آيد. از تقسيم جمع هزينه هر يك از عوامل هزينه ها توليد بر معادل آحاد تكميل شده به روش ميانگين موزون قيمت تمام شده يك واحد به دست مي آيد . در اين روش قيمت تمام شده واحدهاي تكميل شده از حاصل ضرب قيمت تمام شده يك واحد در واحدهاي تكميل شده به دست مي آيد.

كار در جريان پايان دوره  +  تكميلي طي دوره  +  تكميلي اول دوره =  فرمول(1)

            *                                    *                             *

     درصد تكميل                         100%                         100%

                             كار در جريان پايان  +   واحدهاي تكميل شده  =  فرمول(2)

                                         *                                  *        

                                   درصد تكميل                       100%

2)FIFO

   روش فايفو و ميانگين با هم فرقي نمي كنند فقط در روش فايفو كار در جريان اول نقش دارد. بدين منظور هزينه كار در جريان ساخت اول دوره را به روش FIFO لازم نيست به تفكيك عوامل موجود در آن ، در جدول هزينه ها نوشته شود . در روشFIFO  فقط كافي است هزينه هاي اضافه شده طي دوره بر معادل آحاد توليد به روش  FIFO  تقسيم گردد.

         تكميلي در طي دوره + كار در جريان پايان دوره + تكميلي اول دوره =  فرمول(1)

             *                              *                               *

             100%                     درصد تكميل                  درصد تكميل

كار در جريان اول دوره + كار در جريان ساخت پايان + واحدهاي تكميل شده = فرمول(2)

                *                                     *                                *

درصد تكميل دوره قبل                  درصد تكميل                       100%

 

 

 

هزينه هاي سفارش كار